جنگل ها همواره یکی از مهم ترین و حیاتی ترین بخش های موجود در زمین هستند که نقشی اساسی در تولید اکسیژن و هوای پاک ایفا می کنند. اما می توان ادعا کرد که جهان بشریت بخش قابل توجهی از اکسیژن دریافتی خود را مدیون جنگل های آمازون یا به عبارتی بزرگترین جنگل جهان می باشد که با وجود درختان بی شمار خود تاثیر به سزایی در این زمینه می گذارد و آن را مهم ترین ریه تنفسی دنیا می دانند.
جنگل های آمازون با نام آمازونیاست هم شناخته می شود. بزرگترین جنگل دنیا وسعتی در حدود 5.5 میلیون کیلومتر مربع دارد که بخش عظیمی از آن (حدود 60 درصد) در کشور برزیل گسترده شده است که شهر مانائوس در شمال شرق آن بیشترین ناحیه را دارا است. اما افزون بر کشور برزیل، کشورهای دیگری نظیر ونزوئلا، پرو، گویان، کلمبیا، بولیوی، سورینام و اکوادور نیز سهمی از این جنگل تماشایی دارند. شنیده ها حاکی از آن است که نام جنگل های آمازون نامزد قرارگیری در فهرست عجایب هفتگانه جدید می باشد.
پیدایش جنگل های زیبا و شگفت انگیز آمازون به 200 الی 500 میلیون سال پیش که در واقع دوره اول زمین شناسی به حساب می آید باز می گردد. علاقه مندان به محیط زیست برای رفتن به بزرگترین جنگل جهان می توانند با تور برزیل به راحتی به این منطقه سفر کنند.
رودخانه آمازون در بزرگ ترین جنگل جهان
شاید برایتان جالب باشد که بدانید بیش از 50 درصد تمامی جنگل های بارانی دنیا در آمازون واقع شده و از همین رو آن را بزرگترین جنگل بارانی جهان می نامند. عبور رودخانه آمازون ( دومین رود بزرگ جهان ) و پراکندگی 1100 شاخه منشعب از آن در میان درختان پهن برگِ بزرگترین جنگل جهان، جلوه ای تماشایی به آن بخشیده که توجه هر گردشگری را به خود جلب می کند. در حقیقت آمازون نام یک قبیله جنگجو در یونان باستان بود که کلیه اعضای آن خانم بودند و فرانسیسکو ده اوریانا (کاشف اسپانیایی) هنگامی که پا در این جنگل نهاد و با این قبیله روبرو شد، تصمیم گرفت این واژه را بر رودخانه آن بگذارد که بعدا جنگل هم به همین نام خوانده شد. این واژه در زبان فارسی هم به کار برده می شد که از زبان سکایی ها را پیدا کرده و به معنای با هم جنگیدن می باشد.
منشا این رودخانه زیبا کوه های آمریکای جنوبی می باشد که با گذر از مسیری طولانی و پر پیچ و خَم خود را به این جنگل می رساند و سپس به سوی اقیانوس اطلس جریان پیدا می کند. رودخانه آمازون در حدود 11 میلیون سال است که بی وقفه جریان دارد. در برخی از مکان ها دهانه عریض این رودخانه سبب شده که امکاناتی برای کشتیرانی فراهم آید.
دمای بالای آب رودخانه آمازون محلی را برای حیات برخی از جانداران کمیاب دنیا فراهم آورده که از این میان می توان به دلفین صورتی اشاره کرد.
آب و هوای بزرگترین جنگل جهان
این جنگل ها در تمام ایام سال دارای هوایی گرم و مرطوب هستند و همه روزه باران فراوانی در آن می بارد. از طرفی به دلیل وسعت بی کرانی که این بیشه دارد و در کشورهای مختلف گسترانیده شده، دمای آن در بخش های مختلف کمی متفاوت است. برای مثال در بخش مرکزی دمای هوا حدود 30 درجه سانتی گراد و در بخش های غربی حدود 25 درجه سانتی گراد می باشد.
در تصاویر هوایی، دکلی مرتفع در میان درختان سر به فلک کشیده جنگل های آمازون دیده می شود که ارتفاع آن از برج ایفل هم بلندتر است. اما این دکل به چه منظور در این مکان قرارگرفته است؟
این دکل مرتفع برای بررسی تغییرات شیمیایی که در جهت تغییرات اقلیمی در سطح جهان رخ می دهد، در دل جنگل های آمازون تعبیه شده تا متخصصان بتوانند عوامل گرم شدن کره زمین را شناسایی کنند و به دنبال راهکاری برای آن باشند.
زندگی در جنگل های آمازون
امروزه در بخش برزیلی این جنگل تماشایی حدود 25 میلیون نفر در حال زندگی هستند که متعلق به 180 قبیله گوناگون می باشند. اهالی بومی که در این مکان زیست می کنند سرخ پوستان مهاجری هستند که ریشه آن ها به حدود 15 هزار سال پیش از سیبری بازمی گردد و در گذر زمان فرزندان آن ها هم در همین مکان ها مانده و در دوره های مختلف تاریخ به ادامه حیات پرداخته اند. در واقع آن ها ابتدا به سوی شمال غرب آمازون رفته و سپس وارد منطقه آمازون شده اند. بررسی های باستان شناسی نشان می دهد که اولین بار 11200 سال پیش بشریت وارد جنگل های آمازون شده است.
در اعماق جنگل های آمازون قبایلی وجود دارند که تا به امروز هیچ ارتباطی با جهان مدرن نداشته اند و تمایلی هم به این امر ندارند، حتی در مواردی دیده شده که آن ها با انسان های غیر از قبیله خودشان هم برخورد می کنند. تعداد زیادی از جمعیت قبایل مختلف جنگل آمازون بر اثر جنگ، گرسنگی و بیماری های ناشناخته جان خود را از دست داده اند، چه بسا که ارتباط با جهان مدرنیته باعث نجات جان آن ها می شد. برخی از بیماری هایی که در این نواحی رواج دارد عبارت اند از: تب دنگی، مالاریا و تب زرد که همواره در کمین ساکنان آمازون می باشد. البته لازم به ذکر است که بگوییم دولت برزیل هم برای حفظ فرهنگ و آیین های متنوع این ناحیه، بخش هایی از جنگل را تحت حفاظت قرار داده است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید این قبایل هر ساله بین ماه های خرداد و مرداد جشنی به نام کوارپ برگزار می کنند که در آن به منظور بزرگداشت رفتگان خود آیین های منحصر به فردی را به نمایش در می آورند. افراد غریبه و حتی گردشگران تور برزیل با اجازه گرفتن از بزرگان قبیله می توانند از تماشای این مراسمات لذت ببرند.
گفته می شود در یکی از مناطق این جنگل که در غرب برزیل قرار دارد، قبیله ای آدمخوار به نام کولینا وجود دارد. این قبیله فقط برای تهیه مایحتاج خود گاهی به روستای نزدیک خود می روند و در فاصله کوتاهی به جنگل بر می گردند. گاهی چوب بُرهایی در جنگل دیده می شوند که یا برای جمع آوری چوب های بریده شده به آن مناطق می روند و یا با خود تجهیزاتی حمل می کنند تا بتوانند درختان را قطع کنند، اما اگر آن ها توسط افراد بومی دیده شوند، آینده ای مبهم در انتظارشان است چراکه بومیان از دیدن این تصویر آزرده خاطر می شوند و فرد مورد نظر را شکنجه می دهند، حتی در برخی موارد دیده شده که چوب بُرها به دست این افراد کشته می شوند. متاسفانه مناطق مسکونی موجود در جنگل های آمازون مستقل هستند و همین رو دولت برزیل هیچ حقی ندارد که در مسائل و اموری که در این نواحی اتفاق می افتد دخالت کند.
یکی دیگر از قبایلی که در کناره های رود لاس پیدراس در نزدیکی پرو زندگی می کنند، تا به حال گوشت قرمز نخورده اند و خوراک خود را از ماهی هایی که صید می کنند تامین می کنند.
تنوع گونه های گیاهی و جانوری در آمازون
آمازون غنی ترین مکانی است که می توانید در آن شاهد تنوع زیستی بالایی باشید. در این جنگل سرسبز به طور تقریبی 2.5 میلیون حشره از گونه های مختلف و 40 هزار گونه گیاهی، 16 هزار گونه درخت، 2 هزار گونه پرنده و پستاندار، 2200 گونه ماهی، 378 گونه خزنده و 428 گونه دوزیست در اقصی نقاط آمازون زیست می کنند. به طور کلی حدود 390 میلیارد اصله درخت در سراسر جنگل های آمازون وجود دارد. البته درختانی نظیر نخل و گردوی برزیلی که نقش به سزایی در زندگی اهالی آن منطقه دارد در معرض خطر انقراض بوده که این خبرِ ناگواری برای آیندگان می باشد.
خوب است بدانید که برخی از حیوانات جنگل آمازون برای انسان خطرناک هستند که از میان آن ها می توان به مواردی همچون: جگوار، خفاش خون آشام، کیمن سیاه، آناکوندا، قورباغه زهرآگین، شیر کوهی و مارماهی برقی اشاره کرد. جنگل های آمازون به دلیل بارندگی های بیش از حدی که در تمام طول سال دارند، دارای خاکی بدون فسفر می باشد اما هر ساله خاکی مملو از فسفر از سمت صحرای آفریقا روانه این جنگل ها می شود که این فقدان را جبران می کند و سبب رشد روزافزون گیاهان شده و آن ها را بارور می کند.
نابودی جنگل های آمازون
این جنگل در طول 50 سالِ گذشته حدود 20 درصد نابود شده که با تداوم این رویه، آینده ای ناخوشایند در انتظار جهان می باشد، چرا که ثبات کربن موجود در اتمسفر بر هم خورده و به دنبال آن الگوهای بارندگی تغییر پیدا می کند. این 20 درصد، مساحتی به اندازه شهر کالیفرنیا می شود. اما مهم ترین دلایل این جنگل زدایی های ناخوشایند، بریدن درختان به منظور تولید چوب، ایجاد دامداری و گسترش کشتزارهای سویا است. البته موارد دیگری هم در رخدادِ این امر نقش دارند، برای مثال ایجاد آزادراهی در آمریکای جنوبی که از میان این جنگل ها عبور می کند و یا احداث سومین سد بزرگ دنیا که قرار است در میان جنگل های آمازون انجام شود، نقش مهمی دارند. همچنین شنیده ها حاکی از آن است که کشورهای برزیل و پرو با پیشنهادی که کشور چین در رابطه با احداث راه آهن در بزرگترین جنگل جهان جهت نزدیکی این دو کشور، موافقت هایی انجام داده اند که در صورت عملی شدن این پیشنهاد راه آهنی به طول 5000 کیلومتر در دل این جنگل های بکر ایجاد می شود. کشور چین از آن جهت این پیشنهاد را داده که توسعه این خط راه آهن سبب کاهش چشمگیر هزینه های ناشی از صادرات مواد خام و فرآورده های کشاورزی به این کشور می شود.
تاکنون تخریب این جنگل بزرگ 2 مرتبه به بیشترین حد خود رسیده که یک مرتبه آن به دو سال گذشته باز می گردد و در حدود 23 هزار کیلومتر مربع از این جنگل نابود شد.
بررسی های صورت گرفته در اداره هواشناسی بریتانیا نشان از آن می دهد که گرم شدن تدریجی هوا که هر ساله شاهد آن هستیم سبب نابود شدن بخش اعظمی از پوشش های گیاهی این جنگل می شود.
در سال های 2005 و 2010 میلادی خشکسالی شدید در این جنگل رخ داد که سبب از بین رفتن پوشش های گیاهی فراوانی شد.
دسترسی به جنگل های آمازون
بهترین راهی که برای رسیدن به جنگل های آمازون وجود دارد، شهر ایکیتوس در شمال غرب این کشور است که مسیری دل انگیز دارد و توریست ها می توانند از آن لذت ببرند. اکثر افرادی که قصد دارند برای سیر و سلوک به بزرگترین جنگل جهان بروند، این مسیر را انتخاب می کنند و با توقف ماشین های خود در اوایل مسیر، ادامه راه را در مسیر پیاده روی مخصوص جنگل می پیمایند و از چشم اندازهای بی نظیر آن لذت می برند.
جنگل های آمازون مکانی است که در آن می توان انتظار دیدن موارد خارق العاده و بسیار عجیب را داشت. برخی از عجایب جنگل آمازون عبارت اند از:
1. توپ های جنگلی
در بخشی از جنگل های آمازون سنگ های عظیم الجثه ای دیده می شود که قدمت آن ها به ماقبل تاریخ باز می گردد و محققان تاکنون نتوانسته اند پی ببرند که این سنگ ها چگونه به دست انسان های اولیه ساخته شده است.
2. رودخانه جوشان
رودخانه ای عجیب با آب بسیار داغ (حدود 93 درجه سانتی گراد) در جنگل های آمازون وجود دارد، دمای آن به حدی بالا می باشد که هر موجود زنده ای در آن بیفتد جان سالم به در نمی برد. برخی از افراد بومی که معتقدند این رودخانه دارای انرژی معنوی می باشد، در کنار آن آواز سر می دهند و به دعا کردن می پردازند.
3. مار 9 متری
مارهای عجیب بی شماری در اقصی نقاط این جنگل وجود دارد که یک نوع آن مارهای بوآ 9 متری می باشد.
4. سر سنگی باستانی کنده کاری شده
یک سر و صورت حکاکی شده در قسمتی از این جنگل وجود دارد که ویژگی های منحصر به فردی دارد و عظمت آن سبب جلب توجه می شود. این که این سنگ حکاکی شده چگونه به این شکل درآورده شده هنوز هم در هاله ای از ابهام قرار دارد.
5. عنکبوتی که به اندازه توپ بسکتبال است
نوعی رتیل در جنگل های آمازون وجود دارد که به اندازه توپ بسکتبال می باشد. حتی برخی از افراد بومی ادعا کرده اند که نوعی عنکبوت را به چشم دیده اند که وقتی روی پاهای خود می ایستند، به اندازه یک انسان هستند.
6. افرادی با ویژگی های ظاهری منحصر به فرد
یکی از عکس هایی که مربوط به قبیله ای در این جنگل ها می باشد بیانگر این است که افراد آن قدی بالغ بر 2 متر داشته و ظاهری همچون اروپایی ها دارند، همچنین آدمخوار هستند.
7. شبه انسانی به نام ماریکوکسی
این موجود که ظاهری شبیه به انسان دارد می تواند تا 3.6 متر رشد کند. ماریکوکسی ها همچون انسان های اولیه در این جنگل ها زندگی می کنند و به حیات خود ادامه می دهند.
8. شهر غول ها
صحبت هایی در رابطه با شهر غول ها شنیده می شد تا اینکه سرانجام در سال 2012 در جنگل های منطقه اکوادور توانستند آن را کشف کنند. در مرکز این شهر شگفت انگیز یک هرم به ارتفاع 78 متر وجود دارد، از آنجایی که تمامی اجزای موجود در این شهر ابعادی بزرگ دارند، آن را شهر غول ها می نامند.