کاکائو برای اولین بار در آمریکای مرکزی و در ۵۰۰۰ سال پیش کشف شد، اما به سرعت به دیگر نقاط جهان نیز راه یافت. در این مقاله با ۱۰ تولیدکننده‌ی برتر کاکائو در سطح دنیا آشنا خواهیم شد.
شکلات معانی زیادی برای مردم مختلف دنیا دارد؛ شکلات می‌تواند دسر ویژه، یک خوراکی خوشمزه برای جشن گرفتن یا چاشنی غذا باشد. اما شکلات برای بسیاری دیگر در جهان، یک صنعت مهم تلقی می‌شود. طبق برآوردها، ارزش بازار جهانی شکلات تا پایان سال ۲۰۱۶، برابر با ۹۸٫۳ میلیارد دلار خواهد بود.
شکلات از دانه‌های کاکائو به دست می‌آید که خود این دانه‌ها در درخت کاکائو رشد می‌کنند. مورخان بر این باورند که قدمت مصرف شکلات به دوران پیش‌کُلُمب در جوامع آمریکای مرکزی (وابسته به آمريكا قبل از آمدن سفيدپوستان) و حداقل ۵۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد. با این حال، امروزه تولید و مصرف این خوراکی شیرین به طور گسترده‌ای در سطح جهان صورت می‌گیرد.
بیشتر کشورهای برتر در زمینه‌ی تولید کاکائو در مناطق گرم و مرطوب دنیا، یعنی شبیه به شرایط آب و هوایی آمریکای مرکزی قرار دارند. ۱۰ تولید کننده‌ی برتر کاکائو در ۴ قاره مختلف زمین پراکنده شده‌اند که ۴ کشور برتر در این زمینه، در قاره آفریقا هستند. جالب است بدانید که برترین تولیدکننده‌ی کاکائوی جهان یک کشور آمریکایی نیست. بر اساس اطلاعاتی که سازمان فائو منتشر کرده، در ادامه با ۱۰ تولید کننده‌ی برتر کاکائو در جهان آشنا خواهیم شد.
۱۰. جمهوری دومینیکن
وقتی صحبت از تولید کاکائو با رعایت اصول و مقررات حرفه‌ای می‌شود، نام کشور جمهوری دومینیکن خودنمایی می‌کند. دولت این کشور فرآیند تولید کاکائو با روشی که به محیط زیست آسیبی نرسد را تضمین می‌کند. علاوه بر این، جمهوری دومینیکن از دیر باز تا کنون «گواهینامه‌ی تجارت عادلانه» در زمینه‌ی تولید کاکائو را در اختیار داشته است. تجارت عادلانه به تجارتی گفته می‌شود که طی آن، سازمان‌های تجاری جهانی از پرداخت حق و حقوق کامل کشاورزان یک کشور خاص، اطمینان حاصل می‌کنند.
دو نوع کاکائوی مختلف در جمهوری دومینیکن تولید می‌شود: یک نوع کاکائوی ارزان و کره‌ای به نام «سانچز» و یک نوع کاکائوی خشک‌تر و تخمیر شده‌تر به نام هیسپانیولا. این کشور در مجموع، در سال ۲۰۱۳ موفق به تولید ۶۸,۰۲۱ تن کاکائو شد.
۹. پرو
در کشور پرو، ظرفیت کشت کاکائو به دلیل رقابت شدیدی که برای کسب زمین‌های کشاورزی وجود دارد، محدود شده است. در مقابل، گیاه کوکا که کوکائین نیز از آن به دست می‌آید به خوبی در شرایط آب و هوایی این کشور رشد می‌کند. از آنجایی که قیمت کوکائین بسیار بالا است، معمولا کسب و کار کشاورزان کاکائو در پرو از رونق چندانی برخوردار نیست.
در واقع، طی سال‌های اخیر، پرو به بزرگترین تولیدکننده‌ی کوکائین در جهان تبدیل شده است. در پرو، بیش از ۶۰,۰۰۰ هکتار زمین زراعی برای کشت کوکا در نظر گرفته شده است که به تولید ۳۴۰ تن کوکائین در سال منجر می‌شود. در مقایسه با کوکا، تنها ۴۸,۰۰۰ هکتار زمین زراعی برای کشت کاکائو در پرو اختصاص داده شده که نتیجه‌اش، تولید سالانه ۷۱,۱۷۵ تن دانه‌ی کاکائو در این کشور است.
۸. مکزیک
غول‌های عرصه‌ی تولید شکلات جهان یعنی «هرشی» و «فررو» اخیرا سرمایه‌گذاری عظیمی در زمینه‌ی تولید کاکائو در مکزیک انجام دادند اما علی‌رغم این سرمایه‌گذار‌ی‌ها، تولید کاکائوی مکزیک از سال ۲۰۰۰ تا کنون تا ۵۰ درصد کاهش یافته است. در واقع، مکزیک مجبور است بیش از میزان صادرات خود، کاکائو به کشور وارد کند.
یکی از عمده دلایل کاهش تولید کاکائو در مکزیک، شیوع بیماری‌های خاص است. گیاهان و علف‌های فاسد و هرز موجب از بین رفتن مزارع کاکائوی مکزیک در گذشته شد. البته امیدهایی برای کشت درختان پیوندی کاکائو در این کشور وجود دارد. طبق آمار و اطلاعات سازمان فائو، مکزیک در سال گذشته، موفق به تولید ۸۲,۰۰۰ تن دانه‌ی کاکائو شد.
۷. اکوادور
اکوادور یکی از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان کاکائو در جهان است. باستان‌شناسان اخیرا نشانه‌هایی از کاکائو در ظروف سفالی مربوط به ۵۰۰۰ سال پیش را در جنگل‌های آمازون نزدیک به اکوادور کشف کرده‌اند. پیشینه‌ی بلند اکوادور در کشت درخت کاکائو، امروزه با تولید سالانه ۱۲۸,۴۴۶ تن دانه‌ی کاکائو همراه شده است.
تولید کاکائوی اکوادور با میزان تولید ناخالص کاکائوی کشورهای غرب آفریقا قابل مقایسه نیست، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که این کشور، یکی از باکیفیت‌ترین کاکائوهای جهان را در اختیار دارد. در حالی که بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ شکلات جهان به آفریقا می‌روند، در این میان کشورهایی نیز وجود دارند که برای تهیه‌ی شکلات مورد نظر خود به اکوادور روی می‌آورند.
۶. برزیل
جهان قطعا بیش از میزان تولید کنونی کاکائو، خواهان این کالای خوشمزه است. برزیل مثال بسیار خوبی برای این موضوع است؛ چرا که طی سال‌های اخیر، این کشور همواره با کمبود کاکائو مواجه بود و از سال ۱۹۹۸ تا کنون بیش از میزان تولید خود، مجبور به واردات کاکائو بوده است. این روند قرار نیست به این زودی‌ها تغییر کند؛ دولت برزیل پیش‌بینی کرده که تولید کاکائوی این کشور تا سال ۲۰۲۴، به میزان ۱۵٫۷ درصد کاهش خواهد داشت. با این حال، برزیل با تولید ۲۵۶,۱۸۶ تن کاکائو در سال، هنوز هم بزرگترین تولیدکننده‌ی کاکائو در قاره آمریکا محسوب می‌شود.
۵. کامرون
نیجریه، میزان تولید کاکائوی خود در سال ۲۰۱۳ که برابر با ۳۶۷,۰۰۰ تن بود را در سال ۲۰۱۴ به ۴۲۱,۳۰۰ تن افزایش داد. عواملی مانند افزایش قیمت جهانی کاکائو، افزایش تقاضا و در اختیار داشتن فناوری‌های به روز کشاورزی در نیجریه، موجب رشد روزافزون صنعت کاکائو در این کشور شده است.
نکات مثبتی که درباره‌ی صنعت کاکائوی نیجریه بیان کردیم، به معنی بدون نقص بودن تجارت کاکائو در این کشور نیست. انجمن اكسفورد براى كمک به قحطى‌‌زدگان (Oxfam)، تبعیض جنسیتی بسیار بدی را در مزارع کشت کاکائوی نیجریه مشاهده کرده است. گفته می‌شود، حقوق زنان و مردانی که به طور مساوی در زمین‌های کاکائوی این کشور کار می‌کنند، یکسان نیست.
۳. اندونزی
اندونزی تقریبا تا پیش از دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی، هیچ‌گونه کاکائویی تولید نمی‌کرد که ناگهان پس از این دوره، با افزایش بسیار بالا و ناگهانی در تولید کاکائو روبرو شد. اندونزی اکنون، با تولید ۷۷۷,۵۰۰ تن کاکائو در سال، سومین تولیدکننده‌ی بزرگ این کالا در جهان است.
از جمله نگرانی‌هایی که در زمینه‌ی تولید کاکائو در اندونزی وجود دارد، می‌توان به آفت‌زدگی توسط حشرات اشاره کرد که موجب کاهش تولید کاکائوی این کشور، طی سال‌های اخیر شده است. تا اوایل دهه‌ی اول صده‌ی ۲۰۰۰، تولید کاکائوی اندونزی با رشد ثابتی همراه بود اما اخیرا شاهد کاهش تولید این کالا در اندونزی بوده‌ایم. بیشتر زمین‌های زراعی کاکائوی اندونزی، درست مانند غنا و ساحل عاج در اختیار کشاورزان خرده‌مالک است. سازمان توسعه‌ی بین‌الملل، این روش را بسیار مؤثرتر از کشت کاکائو توسط شرکت‌های مزرعه‌داری بزرگ می‌داند.
۲. غنا
در غنا، تولید کاکائو یک ششم از تولید ناخالص داخلی کشور را تأمین می‌کند که کالایی بسیار ارزشمند برای این کشور محسوب می‌شود. بیش از سه چهارم کشاورزان غنایی را کشاورزان خرده‌مالک تشکیل می‌دهند؛ این بدان معنا است که عمده زمین‌های کشت کاکائو متعلق به کشاورزانی است که در زمین‌های خود زندگی می‌کنند. به دلیل کمبود شرکت‌های تولیدکننده کاکائو در غنا، هزینه‌های بالای تولید این کالا، بر دوش صنعت این کشور سنگینی می‌کند. برخی از کشاورزان کشور غنا، کاکائوی تولیدی خود را به ساحل عاج قاچاق می‌کنند تا کالای خود را با ۵۰ درصد قیمت بیشتر به فروش رسانند. غنا سالانه ۸۳۵,۴۶۶ تن کاکائو تولید می‌کند.
۱. ساحل عاج
ساحل عاج با کشت ۱,۴۴۸,۹۹۲ تن کاکائو در سال، ۳۰ درصد از کل کاکائوی جهان را تولید می‌کند. تجارت کاکائو به تنهایی دو سوم از درآمد کل ساحل عاج را تأمین می‌کند. شرکت‌های بزرگی مانند «نستله» و «کدبری» بیشتر کاکائوی مورد نیاز خود را از کشور ساحل عاج تهیه می‌کنند.
اخیرا، نگرانی‌های زیادی در زمینه‌ی تولید کاکائو در این کشور وجود داشته است. به کارگیری کودکان کار به مدت ۱۰۰ ساعت در طول هفته در مزارع کاکائوی ساحل عاج و نیز سوءاستفاده‌ی فیزیکی از آنان از جمله‌ی این نگرانی‌ها است. علاوه بر شرایط بسیار سخت کاری در مزارع کاکائو برای کودکان، هیچ‌گونه امکانات تحصیلی برای آنان در نظر گرفته نمی‌شود.
سال گذشته، یکی از کشاورزان مزارع کاکائوی ساحل عاج، ویدئویی با عنوان «طعم شکلات» ساخت که در سراسر جهان منتشر شد. این کشاورز که تمام عمر خود را صرف کشت کاکائو کرده بود، هرگز طعم شکلات را نچشیده بود.
